Profilaktyka i skuteczne zapobieganie szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych w życiu codziennym​

Lekcja 2. Ustawy o chorobach zakaźnych w pigułce​

Narzędziem walki z chorobami zakaźnymi w Polsce jest USTAWA z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (posiada 96 aktów wykonawczych z czego 63 weszły w życie w 2020r w związku z SARS-CoV-2).

Ustawa zawiera 10 rozdziałów:​

  1. Przepisy ogólne (zawiera m.in. co określa ustawa, definicje użytych w ustawie pojęć, możliwość określenia w drodze rozporządzenia programów zapobiegania i zwalczania określonych zakażeń lub chorób zakaźnych)​
  2. Badania sanitarno-epidemiologiczne (zawiera m.in. kogo obowiązują, kto na nie kieruje, kto je wykonuje, kto pokrywa ich koszty)​
  3. Zakażenia związane z udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz innych czynności, w trakcie wykonywania których dochodzi do naruszenia ciągłości tkanek ludzkich (zawiera m.in. zobowiązanie kierowników podmiotów leczniczych do podejmowania działań zapobiegających szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych, czyli np. opracowanie, wdrożenie i nadzór nad procedurami zapobiegającymi zakażeniom, powołanie zespołu i komitetu kontroli zakażeń szpitalnych)​
  4. Szczepienia ochronne (zawiera głównie przepisy ogólne, wszystkie szczegóły dot. szczepień są określone rozporządzeniami np. wykaz chorób zakaźnych objętych obowiązkiem szczepień ochronnych)​
  5. Inne działania mające na celu zapobieganie zakażeniom i chorobom zakaźnym (zawiera m.in. jak właściciel nieruchomości powinien zapobiegać zakażeniom i chorobom zakaźnym, co w drodze rozporządzenia może określić minister np. szczegółowe wymagania sanitarno-higieniczne, jakim powinny odpowiadać obiekty produkcyjne, usługowe, handlowe)​
  6. Postępowanie w przypadku podejrzenia lub rozpoznania zakażenia lub choroby zakaźnej oraz w przypadku stwierdzenia zgonu z powodu choroby zakaźnej (określa m.in. sposób zgłoszenia do PIS podejrzenia lub rozpoznania zakażenia, choroby zakaźnej lub zgonu z powodu zakażenia lub choroby zakaźnej oraz co powinno zawierać takie zgłoszenie, możliwość skierowania do izolacji, kwarantanny lub zleceniu izolacji w warunkach domowych)​
  7. Działania administracji publicznej w zakresie zapobiegania i zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych (zawiera zapis m.in., że minister właściwy do spraw zdrowia może zlecić szpitalom, poradniom, w drodze umowy realizację zadań z zakresu ochrony zdrowia publicznego przed zakażeniami i chorobami zakaźnymi, np. utrzymywanie gotowości do wykonywania całodobowo i w dni ustawowo wolne od pracy świadczeń zdrowotnych)​
  8. Zasady postępowania w razie stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii (zawiera m.in. kto ogłasza i odwołuje stan zagrożenia epidemicznego i stan epidemii i co się z tym wiąże)​
  • Kary pieniężne (związane z niedostosowaniem się do zapisów art. 46 i 47- dotyczące stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii)​
  1. Przepisy karne (kto podlega karze grzywny, a kto pozbawieniu wolności do lat 5)​
  2. Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i końcowe​

​

Ważniejsze artykuły​

Z rozdziału 1​

Art. 5. 1. Osoby przebywające na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej są obowiązane na zasadach określonych w ustawie do poddawaniu się:​

  • zabiegom sanitarnym,​
  • szczepieniom ochronnym,​
  • poekspozycyjnemu profilaktycznemu stosowaniu leków,​
  • badaniom sanitarno-epidemiologicznym, w tym również postępowaniu mającemu na celu pobranie lub dostarczenie materiału do tych badań,​
  • nadzorowi epidemiologicznemu,​
  • kwarantannie,​
  • leczeniu,​
  • hospitalizacji,​
  • izolacji,​
  • izolacji w warunkach domowych;​

Komentarz: aktualna sytuacja epidemii COVID-19 daje nam idealny przykład tych działań. Każdy z nas zna osobę, która była poddana izolacji bądź kwarantannie. Przez pojęcie zabiegi sanitarne rozumie się działania służące poprawie higieny osobistej, w tym mycie i strzyżenie, higiena odzieży, higiena pomieszczeń, podejmowane w celu zapobiegania oraz zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych. Szczepienia ochronne, którym musimy się poddawać są co roku ogłaszane w nowym kalendarzu szczepień. W głównej mierze dotyczy on dzieci i młodzieży do ukończenia 19 roku życia, ale można w nim znaleźć także wytyczne co do szczepień w przypadku pogryzienia przez psa, zranienia, narażenia na zakażenie tężcem, a więc tzw. szczepienia poekspozycyjne.​


Z rozdziału 2

Art. 6. 1. Obowiązkowym badaniom sanitarno-epidemiologicznym, określonym na podstawie art. 10 ust. 2 pkt 2, podlegają:

  • podejrzani o zakażenie lub chorobę zakaźną;
  • noworodki, niemowlęta i kobiety w ciąży, podejrzane o zakażenie lub chorobę zakaźną mogącą się szerzyć z matki na płód lub dziecko;
  • nosiciele, ozdrowieńcy oraz osoby, które były narażone na zakażenie przez styczność z osobami zakażonymi, chorymi lub materiałem zakaźnym;
  • uczniowie, studenci i doktoranci kształcący się do wykonywania prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby;
  • osoby podejmujące lub wykonujące prace, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby, nieposiadające aktualnego orzeczenia lekarskiego o zdolności do wykonywania prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby.

Komentarz: Oprócz badań medycyny pracy stwierdzających możliwość wykonywania pracy na danym stanowisku, przepisy – w wyżej wymienionych przypadkach – nakładają obowiązek dodatkowych badań. W przedsiębiorstwach, w których występuje zagrożenie epidemiologiczne pracodawca ma obowiązek kierować pracowników na badania sanitarno-epidemiologiczne. Nie są to badania medycyny pracy, czyli badania profilaktyczne.

Badanie sanitarno- epidemiologiczne jest to badanie w skład którego wchodzą badanie lekarskie, badania laboratoryjne oraz dodatkowe badania i konsultacje specjalistyczne, wykonywane w ramach nadzoru epidemiologicznego w celu wykrycia biologicznych czynników chorobotwórczych lub potwierdzenia rozpoznania choroby zakaźnej. W skład badań laboratoryjnych wchodzi badanie kału w kierunku zakażenia pałeczkami duru brzusznego, durów rzekomych A, B i C, innych pałeczek z rodzaju Salmonella i Shigella. Jeżeli w trakcie badania lekarskiego zachodzi podejrzenie gruźlicy lub zakażenia innym czynnikiem chorobotwórczym niż ww. to powinny być przeprowadzone dodatkowe badania laboratoryjne i konsultacje specjalistyczne.

Ważniejsze artykuły

Z rozdziału 5

Art. 22. 1. Właściciel, posiadacz lub zarządzający nieruchomością są obowiązani utrzymywać ją w należytym stanie higieniczno-sanitarnym w celu zapobiegania zakażeniom i chorobom zakaźnym, w szczególności:

  1. prowadzić prawidłową gospodarkę odpadami i ściekami,
  2. zwalczać gryzonie, insekty i szkodniki,
  3. usuwać padłe zwierzęta z nieruchomości,
  4. usuwać odchody zwierząt z nieruchomości.

Komentarz: Główny Inspektor Sanitarny powołując się na powyższy artykuł wydał dodatkowe zalecenia w związku z ogłoszonym stanem epidemii. Obowiązek utrzymywania nieruchomości w należytym stanie higieniczno-sanitarnym obejmuje podejmowanie przez właścicieli, posiadaczy lub zarządzających nieruchomościami działań mających na celu ograniczenie rozprzestrzeniania się wirusa SARS-CoV-2 wywołującego chorobę COVID-19.


Poza standardowym myciem zalecana jest dezynfekcja uprzednio umytych:

  • przestrzeni wspólnych w budynku (podłóg, schodów, wnętrz wind itp.),
  • powierzchni dotykowych (klamek, poręczy, uchwytów, domofonów, przycisków w windach, skrzynek pocztowych itp.).

Częstotliwość przeprowadzania dezynfekcji oraz przedział czasowy pomiędzy poszczególnymi czynnościami dezynfekującymi powinny być poprzedzone analizą uwzględniającą następujące czynniki:

  • specyfikę obiektu, w tym wielkość i rodzaj obiektu (otwarty czy zamknięty),
  • średnią liczbę osób przemieszczających się w częściach wspólnych,
  • rodzaj powierzchni, z którymi stykają się osoby (klamki, poręcze, uchwyty, krzesła, ławki, oparcia),
  • możliwość wietrzenia pomieszczenia, części wspólnych, np. przez otwarcie okien, metod i rodzajów środków stosowanych do dezynfekcji,
  • metod i rodzajów środków stosowanych do dezynfekcji.


Ważniejsze artykuły

Z rozdziału 6

Art. 33. 2. W celu zapobieżenia szerzeniu się zakażeń lub chorób zakaźnych państwowy powiatowy inspektor sanitarny lub państwowy graniczny inspektor sanitarny może, w drodze decyzji:

  1.  wprowadzić zakaz wstępu do pomieszczeń skażonych;
  2. nakazać przeprowadzenie dekontaminacji, dezynsekcji lub deratyzacji nieruchomości lub pomieszczeń;
  3. nakazać przeprowadzenie dekontaminacji przedmiotów, a jeżeli nie jest to możliwe – ich zniszczenie;
  4. wprowadzić zakaz korzystania z wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi i na potrzeby gospodarcze, pochodzącej z ujęć, co do których istnieje podejrzenie skażenia biologicznymi czynnikami chorobotwórczymi;
  5. wprowadzić zakaz spożywania żywności podejrzanej o skażenie, a w razie potrzeby, zarządzić jej zbadanie, odkażenie, zniszczenie lub przeznaczenie do innych celów;
  6. nakazać sekcję zwłok osoby zmarłej, u której rozpoznano lub podejrzewano zakażenie lub chorobę zakaźną;
  7. zakazać wykonywania sekcji zwłok ludzi i zwierząt, gdy sekcja zwłok mogłaby prowadzić do zakażenia osób lub skażenia środowiska, z wyjątkiem przypadku, gdy zachodzi podejrzenie popełnienia przestępstwa.


Art. 40. 1. Obowiązkowemu leczeniu podlegają osoby chore na:

  1. gruźlicę płuc,
  2. kiłę,
  3. rzeżączkę.

Art. 47. 1. Pracownicy podmiotów leczniczych, osoby wykonujące zawody medyczne oraz osoby, z którymi podpisano umowy na wykonywanie świadczeń zdrowotnych, mogą być skierowani do pracy przy zwalczaniu epidemii. Do pracy przy zwalczaniu epidemii mogą być skierowane także inne osoby, jeżeli ich skierowanie jest uzasadnione aktualnymi potrzebami podmiotów kierujących zwalczaniem epidemii.

2. Skierowanie do pracy przy zwalczaniu epidemii następuje w drodze decyzji.

3. Skierowaniu do pracy niosącej ryzyko zakażenia przy zwalczaniu epidemii nie podlegają:

  1. osoby, które nie ukończyły 18 lat bądź ukończyły 60 lat;
  2. kobiety w ciąży;
  3. osoby samotnie wychowujące dziecko w wieku do 18 lat;
  4. osoby wychowujące dziecko w wieku do 14 lat;
  5. osoby wychowujące dziecko z orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego;
  6. osoby, u których orzeczono częściową lub całkowitą niezdolność do pracy;
  7. osoby, u których orzeczono częściową lub całkowitą niezdolność do pracy;
  8. osoby, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 31 lipca 1981 r. o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe (Dz. U. z 2020 r. poz. 1637), oraz posłowie i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej.


§ 1. Rozporządzenie określa:​

  1.  skład, wielkość i sposób przechowywania rezerwy szczepionek oraz innych immunologicznych produktów leczniczych, stosowanych w razie wystąpienia zagrożenia epidemicznego lub epidemii, zwanej dalej „rezerwą”;​
  2. tryb uruchamiania rezerwy;​
  3. sposób dystrybucji produktów leczniczych uruchomionych z rezerwy;​
  4. sposób postępowania z produktami leczniczymi stanowiącymi rezerwę, dla których kończą się terminy ważności.​

§ 2. W skład rezerwy wchodzą szczepionki przeciwko:​

  1. inwazyjnym zakażeniom Neisseria meningitidis – nie mniej niż 15 000 dawek;​
  2. durowi brzusznemu (Ty) – nie mniej niż 60 opakowań wielodawkowych,​
  3. durowi i tężcowi (TyT) – nie mniej niż 70 opakowań wielodawkowych,​
  4. błonicy:​
  • szczepionka stosowana u dzieci (D) – nie mniej niż 50 dawek,​
  • szczepionka stosowana u dorosłych (d) – nie mniej niż 357 opakowań wielodawkowych,​
  • szczepionki przeciw chorobom, które są objęte obowiązkiem szczepienia w ramach Programu Szczepień Ochronnych, o którym mowa w art. 17 ust. 11 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi – nie mniej niż 10% zapotrzebowania na szczepionki do realizacji tego programu. ​​

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 6 kwietnia 2020 r. w sprawie chorób zakaźnych powodujących powstanie obowiązku hospitalizacji, izolacji lub izolacji w warunkach domowych oraz obowiązku kwarantanny lub nadzoru epidemiologicznego​

https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20200000607/O/D20200607.pdf ​

​

§ 2. 1. Obowiązkowej hospitalizacji podlegają:​

  1. osoby chore na gruźlicę w okresie prątkowania oraz osoby z uzasadnionym podejrzeniem o prątkowanie;​
  2. osoby zakażone lub chore oraz podejrzane o zakażenie lub zachorowanie na:​
  • błonicę,​
  • cholerę,​
  • dur brzuszny,​
  • dury rzekome A, B, C,​
  •  dur wysypkowy (w tym choroba Brill-Zinssera),​
  • dżumę,​
  • Ebolę (EVD),​
  • wysoce zjadliwą grypę ptaków u ludzi (HPAI), w szczególności spowodowaną szczepami H7 i H5,​
  • ospę prawdziwą,​
  • ostre nagminne porażenie dziecięce (poliomyelitis) oraz inne ostre porażenia wiotkie, w tym zespół Guillaina-Barrégo,​
  • tularemię,​
  • wąglik,​
  • wściekliznę,​
  • wirusowe gorączki krwotoczne, w tym żółtą gorączkę,zakażenia biologicznymi czynnikami chorobotwórczymi wywołującymi zespoły ciężkiej ostrej niewydolnościoddechowej (SARI) lub innej niewydolności narządowej, w szczególności:​
  • bliskowschodni zespół niewydolności oddechowej (MERS),​
  • zespół ostrej niewydolności oddechowej (SARS),​
  •  zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub mózgu.​

Komentarz: nie ma wśród wymienionych wyżej chorób COVID-19 gdyż, jak już powszechnie wiadomo, większość osób zarażonych przechodzi chorobę skąpoobjawowo co umożliwia odbycie leczenia w warunkach izolacji domowej i co sprzyja ograniczeniu możliwości rozsiewu wirusa. 

Przejdź do kolejnego rozdziału

Unieszkodliwienie źródeł zakażeń i przecięcia dróg szerzenia się zakażeń w życiu codziennym 30min

lub

Rozpocznij test arrow right icon