Krajowy System Wykrywania Skażeń i Alarmowania (KSWSiA)

Powstał na mocy rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 7 stycznia 2013 r. w sprawie systemów wykrywania skażeń i powiadamiania o ich wystąpieniu oraz właściwości organów w tych sprawach (Dz.U. z 2013 r. poz. 96) w celu zapobiegania skutkom katastrofy naturalnej, awarii technicznej lub działań terrorystycznych, mogących spowodować wystąpienie skażeń chemicznych, biologicznych lub promieniotwórczych, a także aby można było przeprowadzić treningi i ćwiczenia, o których była mowa w poprzedniej lekcji.

W skład KSWSiA wchodzą:

elementy systemu wykrywania skażeń i alarmowania:

• system wykrywania skażeń Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej,
• sieci i systemy nadzoru epidemiologicznego i kontroli chorób zakaźnych w kraju oraz krajowe punkty kontaktowe dla międzynarodowych systemów nadzoru nad zagrożeniami zdrowia lub życia dużych grup ludności, 
• system stacji wczesnego wykrywania skażeń promieniotwórczych i placówek prowadzących pomiary skażeń promieniotwórczych koordynowany przez Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki (PAA),
• wojewódzkie systemy wykrywania i alarmowania oraz wojewódzkie systemy wczesnego ostrzegania o zagrożeniach,
• systemy nadzoru epizootycznego, fitosanitarnego, nadzoru nad bezpieczeństwem produktów pochodzenia zwierzęcego i paszami oraz nadzoru nad produktami rolno-spożywczymi,

organy i jednostki organizacyjne, które dokonują analizy skażeń i oceny sytuacji oraz opracowują, ogłaszają i wprowadzają działania interwencyjne obejmujące:

• organy i jednostki organizacyjne prowadzące działania interwencyjnew sytuacji wystąpienia skażeń,
• formacje obrony cywilnej wykonujące działania w zakresie monitoringu, wykrywania i rozpoznania skażeń oraz alarmowania o skażeniach,
• dyrektorzy urzędów morskich,
• inne organy i jednostki organizacyjne wykonujące obserwacje skażeń i ich pomiary i powiadamiające o skażeniach na terenie kraju, włączone do wyżej wymienionych systemów.

Najważniejsze zadania KSWSiA:

• realizacja sojuszniczych zobowiązań Rzeczypospolitej Polskiej oraz zobowiązań wynikających z ratyfikowanych umów międzynarodowych w zakresie obserwacji i pomiarów skażeń oraz powiadamiania o skażeniach na terytorium RP;
• monitorowanie skażeń, ich wykrywanie i rozpoznanie, umożliwiające natychmiastowe stwierdzenie wzrostu poziomu skażeń w odniesieniu do norm krajowych;
• ostrzeganie i alarmowanie ludności lub Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej o skażeniach;
• opracowywanie ocen eksperckich stanu zagrożenia skażeniami i przygotowywanie zaleceń postępowania ochronnego;
• specjalistyczne doradztwo w zakresie ograniczania zasięgu i skutków oddziaływania skażeń;
• uruchamianie systemów wykrywania skażeń i alarmowania o skażeniach oraz działań interwencyjnych.

Koordynację funkcjonowania Krajowego Systemu Wykrywania Skażeń i Alarmowania, poprzez Centrum Dyspozycyjne Centralnego Ośrodka Analizy Skażeń, zapewnia Minister Obrony Narodowej. Jednym z zadań CD COAS jest zapewnienie jednolitości i interoperacyjności funkcjonowania systemów wchodzących w skład KSWSiA poprzez stosowanie:

• takich samych metodyk i procedur obserwacji i pomiarów skażeń,
• takich samych formatów meldunków i informacji o skażeniach,
• identycznych procedur przekazywania meldunków i informacji o skażeniach,
• jednolitego schematu obiegu i wymiany informacji o skażeniach.

Reasumując, KSWSiA jest uruchamiany w sytuacjach nadzwyczajnych, kiedy dochodzi do skażenia CBRN (chemicznego, biologicznego, radiacyjnego lub nuklearnego). Dzięki jednolitości i interoperacyjności funkcjonowania systemów działania mogą być podejmowane szybciej, jak i szybszy jest proces wymiany informacji, niż w przypadku standardowych działań, co jest niezwykle istotne w przypadku wystąpienia skażenia.