Geneza

Infrastruktura krytyczna (IK) jest terminem stosunkowo młodym. Pierwszy raz termin ten pojawił się w latach dziewięćdziesiątych XX stulecia w USA i w Kanadzie, gdzie miały wówczas miejsce wielkie awarie sieci energetycznych spowodowane intensywnymi opadami śniegu. W wyniku awarii kilka milionów ludzi zostało pozbawionych prądu, co wywołało ogromną dezorganizację w życiu społecznym oraz negatywne skutki dla wielu sektorów gospodarki. Konsekwencją awarii była poważna sytuacja kryzysowa zagrażająca bezpieczeństwu państwa i jego obywateli. Awarie oraz jej skutki uświadomiły wówczas naocznie rządom wielu państw potrzebę wyodrębnienia pewnych obiektów, urządzeń, usług i instalacji tworzących infrastrukturę kluczową dla bezpiecznego funkcjonowania państwa, administracji publicznej i gospodarki oraz dla zaspokojenia podstawowych potrzeb społeczeństwa. Zaczęto także tworzyć na poziomie państwowym pierwsze strategie ochrony wyodrębnionej w ten sposób infrastruktury, określanej mianem krytycznej. Określenie „krytyczny” można zdefiniować jako stan przełomowy, trudny do przetrwania i rozstrzygający o dalszej przyszłości czegoś, w tym wypadku o przyszłości prawidłowego funkcjonowania państwa, społeczeństwa, czy gospodarki. Na poziomie Unii Europejskiej również dostrzeżono problem. W czerwcu 2004 r. Rada Europejska wezwała do przygotowania ogólnej strategii ochrony infrastruktury krytycznej. 

Definicja

Podstawowym aktem prawnym regulującym kwestie związane z infrastrukturą krytyczną na gruncie krajowym jest ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym, zdefiniowano w niej również samo pojęcie IK.

Według ustawy: 

Infrastruktura krytyczna – to systemy oraz wchodzące w ich skład powiązane ze sobą funkcjonalnie obiekty, w tym obiekty budowlane, urządzenia, instalacje, usługi kluczowe dla bezpieczeństwa państwa i jego obywateli oraz służące zapewnieniu sprawnego funkcjonowania organów administracji publicznej, a także instytucji i przedsiębiorców.

Każdy z systemów infrastruktury krytycznej posiada swojego koordynatora na szczeblu administracji rządowej dysponującego najlepszą wiedzą o danym systemie. Rolę koordynatorów poszczególnych systemów IK pełnią ministrowie właściwi w sprawach działów administracji rządowej lub obszarów zadaniowych odpowiadających tym systemom. 

Współzależności systemów IK

Wysoki poziom zorganizowania życia społecznego sprawia, że coraz bardziej stajemy się zależni od nieprzerwanego funkcjonowania poszczególnych systemów infrastruktury krytycznej. Obecnie wzajemne oddziaływanie powiązanych ze sobą funkcjonalnie elementów tej infrastruktury sprawia, że przerwa w działaniu lub zniszczenie choćby jednego z nich może uruchomić tzw. ”efekt domina”, w którym jedno zdarzenie uruchamia kolejne. Współzależności pomiędzy systemami IK skutkują coraz częściej uzależnieniem nieprzerwanego działania poszczególnych systemów od pracy pozostałych. Taki stan rzeczy to obecnie jedno z podstawowych i zarazem głównych wyzwań dla bezpieczeństwa infrastruktury krytycznej. Współzależności zwiększają potencjalne skutki przyszłych incydentów, a także utrudniają przywrócenie normalnego funkcjonowania systemów i realizacji usług.

Współzależności systemów IK

Przykładowo poważna awaria sieci elektroenergetycznej powodująca brak prądu dla dużej liczby odbiorców przez dłuższy okres czasu skutkuje zakłóceniami pracy nie tylko systemu zaopatrzenia w energię, może również zakłócić funkcjonowanie systemów:

• finansowego (nie działają systemy bankowe);
• sieci teleinformatycznych (z uwagi na brak zasilania);
• transportowego (nie działają dystrybutory paliwa);
• ochrony zdrowia (nie działa zaawansowany sprzęt medyczny);
• zaopatrzenia w żywność (nie działają chłodnie);
• zaopatrzenia w wodę (nie działają pompy);
• zapewniających ciągłość działania administracji publicznej (z uwagi na zintegrowaną informatyzację).