Kurs o cyberprzemocy
Lekcja 4. Postępowanie w sytuacji nękania małoletniego w sieci

Nękanie dziecka w wirtualnym świecie
Przemoc w internecie może dotknąć każdego. Obiektem ataków może zostać zarówno dobry jak i słaby uczeń, dziewczyna i chłopak, osoba dobrze i źle sytuowana, dziecko o przeciętnym wyglądzie i to atrakcyjne fizycznie. Nie ma na to reguły. Jeśli do tego dojdzie, dziecko będzie potrzebowało pomocy i emocjonalnego wsparcia od dorosłych.
Dlaczego dziecko nic nie mówi o swoich problemach z cyberprzemocą
Dzieci rzadko informują dorosłych o stosowaniu wobec nich cyberprzemocy. Ich zachowanie spowodowane jest wstydem, że są prześladowane, obawą przed wyśmianiem lub zbagatelizowaniem ich problemów przez rodziców i nauczycieli. Wiele z nich obawia się zemsty ze strony sprawców i pogorszenia swojej sytuacji. Często nie zgłaszają problemu w obawie przed tym, że rodzice zabronią im korzystania z internetu bądź zabiorą telefon.
- Wstydzi się tego, co pisze sprawca na jego temat, może nawet czasami wierzyć, że to prawda.
- Ofiara może czuć się winna.
- Może bać się, że nie zostanie przez dorosłego zrozumiana.
- Boi się reakcji rówieśników i określenia bycia kapusiem.
- Boi się, że zostanie wyśmiane lub obarczone odpowiedzialnością za powstałą sytuację.


Niepokojące zachowania dziecka:
- dziecko zaczyna unikać szkoły, szuka wymówek, aby zostać w domu, wagaruje, choć do tej pory lubiło chodzić na lekcje
- unika kontaktów z kolegami/koleżankami lub przeciwnie – wdaje się w kłótnie lub bójki
- rezygnuje z ulubionych zajęć, hobby, które do tej pory sprawiały mu radość
- pojawiają się zmiany nastroju i zachowania, przedłuża się obniżony nastrój
- dziecko jest zaniepokojone, zdenerwowane, smutne lub rozzłoszczone, szczególnie po odebraniu SmS-a, przeczytaniu wiadomości na komunikatorze, gdy korzysta z internetu itp.
- szybko wygasza ekran komputera lub telefonu, gdy ktoś z dorosłych wchodzi do jego pokoju
- wycofuje się z aktywności w sieci: przestaje używać komputera, zamyka konta w mediach społecznościowych, odcina się od znajomych z sieci, przestaje publikować posty na ulubionych stronach itp. bądź odwrotnie – obsesyjnie sprawdza wiadomości w telefonie, e-maile, swoje profile na portalach społecznościowych
- unika rozmów na temat internetu i swojej aktywności w sieci.
Schemat postępowania w razie odkrycia stosowania cyberprzemocy wobec swojego dziecka/ucznia
Cyberprzemoc to niezwykle trudne przeżycie zarówno dla ofiary jak i jej rodziców czy nauczycieli. Ważne by zachować zimną krew i postępować wg tego schematu:

Krok 1
- Wyjaśnij fakty
- Nie obwiniaj dziecka o to, co je spotkało - to nie jego wina.
- Nie odcinaj dziecka od komputera i telefonu, bo odbierze to jako karę za działania sprawcy, które przecież go krzywdzą


Krok 2
- Przeprowadź z dzieckiem szczerą rozmowę
- Zapewnij, że dobrze zrobiło, mówiąc ci o tym, co się stało.
- Zapewnij, że postarasz się mu pomóc i wspólnie zastanowicie się, jakie kroki powinniście podjąć w tej sytuacji
- Powiedz, że nikt nie ma prawa go krzywdzić i nie powinno czuć się winne z powodu tego, co je spotkało
Krok 3
Porozmawiaj z dzieckiem o tym, jak ma się zachować, aby nie doprowadzić do eskalacji prześladowania. Powiedz mu, aby:
- Nie utrzymywało kontaktu ze sprawcą, nie odpowiadało na e-maile, telefony, nie pisało komentarzy w sieci itp.
- Nie kasowało dowodów: e-maili, SMS-ów, MMS-ów zdjęć, filmów, tylko ci je pokazało.
- Zastanowiło się nad zmianą swoich danych kontaktowych w komunikatorach, zmianą adresu e-mail, numeru telefonu komórkowego itp.
- Zmieniło ustawienia komunikatora tak, żeby nikt spoza listy kontaktów nie mógł się z nim komunikować.
Krok 4
Pomóż dziecku zabezpieczyć dowody cyberprzemocy.
Dowodami mogą być:
- e-maile
- SMS-y i MMS-y
- wpisy na stronach internetowych
- komentarze do wpisów lub do zdjęć w serwisach społecznościowych, na blogach, w fotogaleriach itp.
- zdjęcia, grafiki, treści romów prowadzonych przy użyciu komunikatorów lub czatów.


Krok 5
Zgłoś naruszenie regulaminu do administratora serwisu. Cyberbullying jest zabroniony a zachowania przemocowe mogą być zablokowane przez dostawców usługi. Osoba poszkodowana lub świadek przemocy może zgłosić do administratora serwisu naruszenie regulaminu i zażądać interwencji- zablokowania konta agresora, usunięcia szkodliwych treści. Pamiętaj aby zgłaszać naruszenie, powołać sie na odpowiedni przepis regulaminu danego serwisu oraz dołączyć dowody cyberprzemocy.
Krok 6 (możliwy do zastosowania jeśli jesteś rodzicem lub opiekunem dziecka)
Jeżeli znasz prześladowcę swojego dziecka (np. jest to koleżanka lub kolega ze szkoły czy osiedla), porozmawiaj ze sprawcą i z jego rodzicami. Pozwoli ci to ustalić okoliczności zdarzenia, poznać motywy działania sprawcy oraz znaleźć rozwiązania konfliktowej sytuacji. Ponadto współpraca z cyberprześladowcą pozwoli na szybkie usunięcie z sieci szkodliwych materiałów, które tam zamieścił.

Krok 7
Podejmij współpracę ze szkołą. Poinformuj wychowawcę klasy o tym, czego doświadcza twoje dziecko. Wspólnie możecie podjąć działania, które pomogą rozwiązać trudną sytuację i być może uchronią dzieci przed podobnymi zdarzeniami w przyszłości.
Krok 8
Jeśli uważasz, że wobec twojego dziecka dopuszczono się przestępstwa lub zagrożone było jego bezpieczeństwo, nie wahaj się i poinformuj policję.
Zapewnienie uczniom bezpieczeństwa w szkole jest jednym z najważniejszych zadań placówki, a w przypadku ujawnienia zjawiska cyberprzemocy wymaga podjęcia w szkole konkretnych działań interwencyjnych.
Procedura reagowania w szkole w sytuacji ujawnienia cyberprzemocy
- ustalenie możliwych okoliczności zdarzenia, sprawców przemocy i ewentualnych świadków zdarzenia;
- zabezpieczenie dowodów;
- identyfikacja sprawcy (sprawdź co może pomóc w identyfikacji sprawcy)
- świadkowie – inni uczniowie mogą posiadać informacje na temat cybertyrana, mogą zidentyfikować numer telefonu komórkowego sprawcy.
- kontakt z dostawcą usługi internetowej.
- kontakt z operatorem sieci komórkowej w przypadku, gdy numer telefonu sprawcy jest zastrzeżony.
- poinformowanie o sytuacji rodziców uczniów – uczestników zdarzenia;
- zastosowania wszelkich środków dyscyplinujących wobec agresorów, zgodnie z obowiązującym statutem szkoły i rodzajem przewinienia;
- powiadomienie policji, gdy sprawa jest poważna, zostało złamane prawo lub sprawca nie jest uczniem szkoły i jego tożsamość nie jest nikomu znana.

Działania szkoły wobec sprawcy cyberprzemocy
W przypadku gdy sprawca cyberprzemocy jest znany i jest on uczniem szkoły, pedagog szkolny powinien podjąć następujące działania:
- Przeprowadzenie rozmowy z uczniem, w celu ustalenia okoliczności zajścia.
- Omówienie z uczniem skutków jego postępowania i poinformowanie o konsekwencjach regulaminowych, które zostaną wobec niego zastosowane.
- Zobowiązanie sprawcy do zaprzestania swojego działania i usunięcia z sieci szkodliwych materiałów.
- Ustalenie ze sprawcą sposobów zadośćuczynienia wobec ofiary cyberprzemocy.
- Niedopuszczalne jest konfrontowanie świadka ze sprawcą, jako metody wyjaśniania sprawy.
- Powiadomienie rodziców sprawcy i omówienie z nimi przebiegu zdarzenia, a także zapoznanie ich z materiałem dowodowym i decyzją w sprawie dalszego postępowania i podjętych przez szkołę środkach dyscyplinarnych wobec ich dziecka.
Ćwiczenie
Przeczytaj opis sytuacji i wybierz poprawną odpowiedź
Trzej uczniowie klasy VII b, powiedzieli wychowawczyni o stosowaniu cyberprzemocy wobec ich koleżanki z klasy. Pokazali nauczycielce filmik i komentarze oczerniające ofiarę. Podali także sprawcę przemocy – ucznia równoległej klasy. Jakie działania powinna podjąć nauczycielka?
Niezwłocznie doprowadzić do konfrontacji świadka i sprawcy cyberprzemocy.
Niestety nie! Niedopuszczalne jest konfrontowanie świadka ze sprawcą hejtu, jako metoda wyjaśniania sprawy, czy ostentacyjne wywoływanie go z lekcji celem złożenia zeznań, ze względu na bezpieczeństwo (aby nie narażać go na odwet ze strony agresora). Niezadbanie o tego rodzaju podstawowe zasady bezpieczeństwa może sprawić, że następnym razem uczeń ten nie podejmie działań na rzecz obrony słabszych i pokrzywdzonych i nie zgłosi zagrażającego zdarzenia.
Porozmawiać z uczniem-ofiarą, zapytać co się stało, jednak nie nalegać na odpowiedź, jeśli dziecko nie chce jej udzielić.
Świetnie, masz rację! Najważniejsza jest rozmowa, jednak to dziecko musi samo bez przymusu chcieć opowiedzieć co się wydarzyło.
Wyrazić swoją opinię poprzez słowny atak na sprawcę, by w ten sposób uczeń-ofiara poczuła jej wsparcie.
Powstrzymaj się od ataku słownego w kierunku sprawcy/sprawców hejtu. Pamiętaj dziecko uczy się od dorosłego.